صورت وضعیت نویسی
در پروژه هایی که سازمانها ونهادهای دولتی ساختن آنها را به عهده پیمانکاران قرار می دهند برای آنکه
هزینه های جاری پیمانکاران تامین گردد باید به نسبت پیشرفت کار به پیمانکاران پول پرداخت گردد. بد ین لحاظ
باید میزان کار انجام شده توسط پیمانکار هر ماه تعیین گردد، یا اصطلاحاً متره بشود.
اوراق متره که در آنها ریز محاسبات ونحوه اندازه گیری مقادیر کار طبق نقشه های اجرائی آمده است بهمراه
حجم کلی مقادیر کار و برآورد مالی آنها بر اساس دفترچه های فهارس بها ر ا صورت وضعیت یا
می نامند. Situation سیتواسیون
در تهیه صورت وضعیت روش معین وثابتی وجود ندارد و هر مترور بنا به سلیقه و تجربه خود می تواند صورت
وضعیت تهیه کند. در تهیه متره فقط نوشتن عدد ملاک نمی باشد بلکه پیدا کردن آدرس ها و محل های مورد نظر
از نکات مهم در کیفیت متره مطلوب و قابل رسیدگی می باشد. صورت وضعیت باید دقیق، کامل، علمی, منظم و
نتایج آن شفاف باشد.
برای تهیه صورت وضعیت باید نکات و موارد زیر را مد نظر قرار داد:
-1 صورت وضعیت باید با توجه به اسناد و مدارک پیمان باشد.
-2 بر اساس فهارس بهای معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ر یاست جمهور ی (سازمان مد یریت و برنامه
ریزی سابق ) تنظیم شود (ترتیب فصلها و آیتمها رعایت گردد)
-3 از فرمهای استاندارد استفاده شود.
-4 با توجه به دستور کارها وصورت مجالس موجود پروژه تهیه شود.
-5 آدرسها دقیق و بدون خط خوردگی و قابل رسیدگی باشد.
-6 از قرینه سازی استفاده شده و نقل از آیتمهای از قبل محاسبه شده صورت پذیرد.
-7 مرتب نمودن صورت وضعیت به ترتیب زیر
الف) ریز متره ب) خلاصه متره ج) مالی د) خلاصه مالی
-8 مجلد نمودن دفترچه صورت وضعیت
-9 استفاده از رایانه و نرم افزارهای متره در تهیه صورت وضعیت
اولین صورت وضعیت هر پروژه ،صورت وضعیت شماره 1 نامیده می شود ماه بعد نیز صورت وضعیت شماره 2 تهیه
می گردد وبرای جلوگیری از هر گونه اشتباه یا دوباره کاری کار از اول متره می گردد . به عبارت دیگر صورت
وضعیت شماره 2 مجموع کار انجام شده از ابتدا تا تاریخ تهیه صورت وضعیت می باشد. صورت وضعیت های 3 و 4
نیز به همین طریق تهیه می گردند.

دستور کار و صورت مجلس
گاهی پیش می آید که در حین اجرا تغی یراتی در مصالح ویا نقشه های اجرائی توسط کارفرما داده می شود
و یا ق سمتهایی از کار پس از اجرا روی آن پ وشیده شده و کنترل در حین تهیه صورت وضعیت قطعی امکان ندارد .
لذا برای آنکه در تهیه و تنظیم و رسیدگی به صورت وضعیتها مشکلی پیش نیاید باید دستور کار و صورت جلسه
(صورت مجلس) تهیه شود.
پیمانکار برای انجام قسمتهای مختلف نیاز به مجوز شروع یا دستور کار از طرف کارفر ما یا ناظر پروژه دارد و
همچنین برای اجرای این دستورکار قبل و بعد از آن نیاز به صورت مجلس خواهد داشت لذا مطابق با هر دستور کار
باید صورت مجلسی تهیه و تنظیم شده و با امضای پیمانکار، مشاور و کارفرما یا نمایندگان آنها برسد . برخی از
مواردی که نیاز به دستور کار و صورت مجلس دارد عبارتند از:
-1 کلیه تغییراتی که در نقشه ها به هر نحوی آمده باشد.
-2 دستور کار جهت حذف یا اضافه کردن قسمتی از کار یا اینکه در نقشه مشخص نباشد.
-3 اگر نوع زمین سولفاته باشد و پیش بینی نشده باشد , صورت جلسه و دستور کار جهت بکار بردن سیمان
ضد سولفات در پی ها
-4 نوع مصالح مصرفی در صورتی که در دفترچه مشخصات بطور کامل روشن نشده باشد.
-5 کنترل آرماتورها بعد از مونتاژ وقبل از بتن ریزی
-6 صورت مجلس ورود وخروج مصالح
-7 محل و فواصل حمل و تخلیه خاک
-8 کد تراز آب زیرزمینی در محل اجرا
-9 نوع قالب (چوبی، فلزی، فایبرگلاس)
... ... -10

روابط مالی بین کارفرما ، پیمانکار و مهندس مشاور
تضمین انجام تعهدات
موقع امضاء پیمان ، برای تضمین انجام تعهدات ناشی از آن ، پیمانکار باید ضمانتنامه ای معادل 5 درصد مبلغ
اولیه پیمان ، صادر شده از طرف بانک مورد قبول کارفرما و طبق نمونه ای که ضمیمه اسن اد مناقصه بوده است ،
تسلیم کارفرما کند . ضمانتنامه یاد شده باید تا یک ماه پس از تاریخ تحویل موقت موضوع پیمان ، معتبر باشد . تا
هنگامی که تحویل موقت انجام نشده است ، پیمانکار مکلف است برای تمدید ضمانتنامه یاد شده اقدام کند و اگر تا
15 روز پیش از انقضای مدت اعتبار ضمانتنامه ، پیمانکار موجبات تمدید آن را فراهم نکرده و ضمانتنامه تمدید
نشود ، کارفرما حق دارد که مبلغ ضمانتنامه را از بانک ضامن دریافت کند و وجه آن را به جای ضمانتنامه ، به رسم
وثیقه نزد خود نگهدارد . کارفرما تضمین انجام تعهدات را پس از تصویب صورت مجلس تحویل موقت ، با توجه به
تبصره زیر آزاد می کند .
تبصره : حداکثر تا یک ماه پس از تحویل موقت ، آخرین صورت وضعیت موقت ، بدون منظور داشتن مصالح پای
کار تنظیم می شود. هرگاه براساس این صورت وضعیت ، پیمانکار بدهکار نباشد یا جمع بدهی او از نصف کسور
تضمین حسن انجام کار کمتر باشد ، ضمانتنامه انجام تعهدات بی درنگ آزاد می شود . ولی هرگاه میزان بدهی
پیمانکار از نصف کسور تضمین حسن انجام کار بیشتر باشد ، ضمانتنامه انجام تعهدات ، برحسب مورد طبق شرایط
تعیین شده (در ماده 40 یا 52 شرایط عمومی پیمان) آزاد می شود.
تضمین حسن انجام کار
از مبلغ هر پرداخت به پیمانکار معادل 10 درصد به عنوان تضمین حسن انجام کار کسر و در حساب سپرده نزد
کارفرما نگهداری می شود . نصف این مبلغ پس از تصویب صورت وضعیت قطعی (که بعدا در مورد آن بحث خواهد
شد) و نصف دیگر آن پس از تحویل قطعی با رعایت مواد 42 و 52 شرایط عمومی پیمان مسترد می گردد.
پیشپرداخت
کارفرما لازم است به منظور تقویت بنیة مالی پیمانکار، منبعی به عنوان پیش پرداخت به پیمانکار پرداخت کند .
میزان ، روش پرداخت و چگونگی واریز پیش پرداخت و دیگر ضوابط آن بر اساس دستورالعمل مربوطه است که در
زمان ارجاع کار نافذ بوده و شماره و تاریخ آن در اسناد و مدارک پیمان درج شده است .
پیمانکار در موعدهای مقرر در دستورالعمل پیشگفته ، برای دریافت هر یک از اقساط پیش پرداخت درخواست
خود را به مهندس مشاور می نویسد . کارفرما پس از تایید مهندس مشاور هر قسط پیش پردا خت را در مقابل
تضمین تعیین شده در دستورالعمل ، بدون اینکه وجوهی از آن کسر شود ، پرداخت می نماید . مهلت پرداخت هر
قسط پیش پرداخت بیس ت روز از تاریخ درخواست پیمانکار ک ه به تأیید مهندس مشاور رسیده اس ت ، یا 10 روز از
تاریخ ارائه تضمین از سوی پیمانکار ، هر کدام که بیشتر است می باشد .

صورت وضعیت موقت
الف ) در آخر هر ماه ، پیمانکار ، وضعیت کارهای انجام شده از شروع کار تا آن تاریخ را که طبق نقشه های
اجرایی ، دستور کارها و صورت مجلسهاست اندازه گیری می نماید و مقدار مصالح و تجهیزات پای کار را تعیین
می کند ، سپس براساس فهرست بهای منظم به پیمان ، مبلغ صورت وضعیت پیمانکار را از نظر تطبیق اسناد و
مدارک پیمان کنترل کرده و در صورت لزوم با تعیین دلیل اصلاح می نماید و آن را در مدت حداک ثر 10 روز از
تاریخ دریافت از سوی مهندس ناظر برای کارفرما ارسال می نماید و مراتب را نیز ب ه اطلاع پیمانکار می رساند .
کارفرما صورت وضعیت کنترل شده از سوی مهندس مشاور را رسیدگی کرده و پس از کسر وجوهی که بابت صورت
وضعیتهای موقت قبل ی پرداخت شده است و همچنین اعمال کسور قانونی و کسور متعلقه طبق پیمان ، باقیمانده
مبلغ قابل پرداخت به پیمانکار را حداکثر ظرف 10 روز از تاریخ وصول صورت وضعیت ، به صدور چک به نام
پیمانکار پرداخت می کند . (بسته به نوع و شرایط پیمان کسورات ممکن است شامل یکی از موارد زیر باشد: بیمه ،
مالیات ، حسن انجام کار، عوارض شهرداری ، صندوق کارآموزی، سازمان نظام مهندسی ، نهضت سواد آموزی و . . )
با پرداخت صورت وضعیت موقت ، تمام کارها و مصالح و تجهیزاتی که در صورت وضعیت مزبور درج گردیده
است متعلق به کارفرماست ، لیکن به م نظور اجرای بقیه کارهای موضوع پیمان به رسم امانت تا موقع تحویل موقت
در اختیار پیمانکار قرار می گیرد . مقادیر درج شده در صورت وضعیت و پرد اختهایی که بابت آنها به عمل می آ ید
جنبه موقت و ع لی الحساب دارد و هر نوع اشتباه اندازه گیری و محاسباتی و جز اینه ا در صورت وضعیتهای بعدی یا
در صورت وضعیت قطعی، اصلاح و رفع می شود.
به منظور ایجاد امکان برای تهیه ، رسیدگی و تصویب صورت وضعیت قطعی، پیمانکار باید ضمن اجرای کار و
پس از اتمام هر یک از اجزای آن ، نسبت به تهیه متره های قطعی و ارائه آنها به مهندس مشاور برای رسیدگی
همراه با صورت مجلسها و مدارک مربوط اقدام نماید ، این اسناد باید در تهیه صورت وضعیتهای موقت نیز مورد
استفاده قرار گیرد.
تبصره 1- هرگاه به عللی صورت وضعیت ارسالی از طرف مهندس مشاور مورد تأیید کارفرما قرار نگیرد . کارفرما
پس از وضع کسور تعیین شده در این ماده ، تا 70 درصد مبلغ صورت وضعیتی را که مهندس مشاور ارسال نموده
است ، به عنوان علی ال حساب و در مدت مقرر در این در وجه پیمانکار پر داخت می کند و صورت وضعیت را همراه
با دلایل رد آن ، برای تصحیح به مهندس مشاور برمی گرداند ، تا پس از اعمال اصلاحات در مدت حداکثر 5 روز ،
دوباره به شرح یاد شده ، برای کارفرما ارسال شود و بقیه مبلغ به ترتیب پیشگفته به پیمانکار پرداخت گردد . در این
صورت مهلت پرداخت مبلغ صورت وضعیت از تاریخی شروع می شود که صورت وضعیت تصحیح شده تسلیم
کارفرما شود .
تبصره 2 - هر گاه پیمانکار نسبت به صورت وضعیتی که به شرح پیشگفته اصلاح شده است معترض باشد ،
اعتراض خود را با ذکر دلیل حداکثر ظرف یک ماه ، به کارفرما اعلام می کند تا مورد رسیدگی قرار گیرد .
تبصره 3 - اگر پیمانکار در موعد مقرر صورت وضعیت موقت را تهیه و تسلیم مهندس ناظر نکند ، مهندس
مشاور با تأیید کارفرما و به هزینه پیمانکار اقدام به تهیه آن می کند و اقدامات بعدی برای رسیدگی و پرداخت آن را
به ترتیب ذکر شده به عمل می آورد در این حالت ، هیچ گونه مسئولیتی از نظر تأخیر در پرداخت صورت وضعیت
مربوط متوجه کارفرما نیست.

ب ) در پیمانهایی که مشمول تعدیل آحادبها هستند ، پس از تأیید هر صورت وضعیت موقت از سوی کارفرم ا ،
پیمانکار صورت وضعیت تعدیل آحادبهای آن صورت وضعیت را براساس آخرین ش اخصهای اعلام شده محاسبه
می نماید و به منظور بررسی و پرداخت به نحوی که در بند الف تعیین شده است ، برای مهندس مشاور ارسال می
کند .