چند تعریف مهم
مصالح پای کار
مصالح پ ای کار به مصالحی اطلاق می شود که برای اجرای موضوع پیمان، مورد نیاز باشد و با توجه به
برنامه زمان بندی اجرای کار، طبق مشخصات فنی توسط پیمانکار تهیه و در کارگاه به طور مرتب به شکلی انبار
می شود که قابل اندازه گیری یا شمارش باشد . هنگام ورود مصالح به کارگاه باید صورت جلسه ورود که در آن نوع ،
مقدار و تاریخ ورود مشخص شده باشد با حضور مهندس مشاور تنظیم شود.
هنگام تهیه صورت و ضعیت موقت ، مقدار مصالح پای کار اندازه گیری می شود و برای تقویت بنیه مالی پیمانکار
70 درصد بهای مصالح پای کار و هزینه حمل (برای مصالح که مشمول هزینه حمل مازاد می شوند ) با احتساب
ضریبهای منطقه ای , هزینه بالاسری و پیشنهاد ی پیمانکار در صورت وضعیت ها منظور می شود . در آخرین صورت
وضعیت موقت پس از تحویل موقت و صورت وضعیت قطعی نباید هیچ نوعی مصالح پای کار منظور شود . مصالح
مازاد بر مصرف که در کارگاه باقی مانده و متعلق به پیمانکار است باید توسط پیمانکاراز کارگاه خارج شود.
ردیف ستاره دار
در مواردی که مشخصات فنی و اجرایی ویژه ای در حین کار مورد نیاز باشد که اقلام آن با شرح ردیفهای فهرست
بها تطبیق نکند , شرح ردیف مناسب برای آن اقلام , تهیه و در انتهای گروه مربوط , با شرح ردیف جدید درج می
شود. این ردیفها با علامت ستاره مشخص و به عنوان ردیفهای ستاره دار نامیده می شوند . بهای واحد ردیفهای
ستاره دار , با روش تجزیه قیمت , محاسبه، و در برابر ردیف مورد نظر درج می شود . هرگاه دستورالعملی برای
پرداخت ردیف های ستاره دار مورد نیاز باشد ، متن لازم تهی ه و به انتهای مقدمه فصل مربوط با شماره جدید اضافه
می شود .
بهای واحد ردیف هایی که شرح آنها در فهرست بها موجود است اما بدون بهای واحد هستند به روش فوق تعیین
می شوند که جزو ردیف های ستاره دار محسوب می شوند.
×××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××
کارفرما، پیمانکار و مهندسین مشاور
کارفرما:
شخصیت حقیقی یا حقوقی که صاحب کار بوده و اجرای عملیات موضوع پیمان را براساس اسناد و مدارک معین به
پیمانکار واگذار می نماید و امضا کننده یک طرف قرار داد می باشد . نمایندگان و جانشینهای قانونی کارفرما در حکم
کارفرما هستند.
مهندسین مشاور:
شخصیت حقیقی یا حقوقی است که برای انجام مطالعات اولیه تهیه نقشه های اجرائی و نظارت بر حین اجرای کار،
از جانب کارفرما انتخاب می گردد. شخصیتهای حقوقی مهندس مشاور، شرکتهایی هستند که دارای پرسنل
متخصص در یک یا چند رشته می باشند. معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری (سازمان مدیریت
و برنامه ریزی سابق ) مسئول تعیین رتبه برای اینگونه شرکتهاست که معیار این رتبه تعداد و سابقه کارمهندسین و
کارمندان مالی و تکنسین های شاغل در آن شرکت می باشند.
پیمانکار:
شخصیت حقیقی یا حقوقی است که اجرای عملیات موضو ع پیمان را براساس اسناد و مدارک معین به عهده
می گیرد و امضا کننده طرف دیگر پیمان است.
شخصیتهای حقوقی پیمانکار ، شرکتهایی هستند که با توجه به معیارهای زیر دارای رتب ه از معاونت برنامه ریزی و
نظارت راهبردی ر یاست جمهور ی (سازمان مد یریت و برنامه ر یزی سابق ) می باشند . این رتبه مشخص کننده حجم
و مبلغ کارهایی است که شرکت پیمانکاری می تواند در این یک سال اجرای آنها را بعهده می گیرد.
معیارهای تعین رتبه شرکت پیمانکاری عبارتند از :
-1 سرمایه
-2 نیروی انسانی متخصص (مهندسین، تکنسینها، کارمندان مالی, تعداد و سابقه کار آنها)
-3 ماشین آلات و تجهیزات
-4 سابقه کارهای اجرائی
وظایف مشاور در قبال کارفرما در مراحل مختلف پروژه به شرح زیر می باشد:
فاز یک ( قسمت اول)
1) گردآوری اطلاعات و انجام مطالعات پایه
2) بررسی و شناسایی کلی کالبدی ،ضوابط و مقررات
3) بررسی و مطالعه در مورد مصالح ساختمانی و روشهای ساخت
4) بررسی سیستم تاسیساتی و تجهیزات مورد نیاز
5) برنامه ریزی کالبدی
6) تهیه طرح شماتیک و ارائه گزارش
فاز یک ( قسمت دوم)
1) مطالعات تکمیلی
2) مطالعات و طراحی معماری
3) مطالعات و طراحی سازه
4) مطالعه و طراحی تاسیسات و تهیه مشخصات تجهیزات
5) تهیه نقشه های مقدماتی و ارائه گزارش
فاز دو
1) انجام محاسبات فنی و تهیه نقشه های اجرائی
2) تهیه مشخصات فنی
3) تهیه برآورد هزینه اجرای عملیات
4) تهیه برنامه زمان بندی اجرای کار
5) تهیه شناسنامه پروژه
6) گزارش فاز 2
فاز سه
1) تهیه اسناد
2) برگزاری مناقصه
3) نظارت کارگاهی در دوران ساخت
4) نظارت عالیه در دوران ساخت و دوران تضمین پروژه
انواع پیمانها و روش های عقد قرار داد
-1 پیمانهای با تعیین پیمانکار عمومی برای طرح های عمرانی
-2 پیمان های امانی
-3 روش پیمان طرح و اجرا
-4 پیمان های دستمزدی
-5 پیمان مدیریت
-6 پیمان خاص
پیمانهایی با تعیین پیمانکار عمومی برای طرح های عمرانی
روش پیمانکار عمومی عبارتست از بستن قرار داد بین مالک و یک پیما نکار عمومی است . معمولا در این روش،
پیمانکار از راه مناقصه، انتخاب شده و اجرای پروژه به او واگذار می شود . در این روش یا با آگهی عمومی یا ارسال
دعوت نامه به شرکت ها مشخصات پروژه مورد نظر و تاریخ برگزاری مناقصه برای فراخوان تمام افراد نفع بر اعلام
می شود. پس از برگزاری مناقصه، قرار داد با برنده مناقصه منعقد می شود.
در بعضی از طرح های بزرگ پیمانکاران جداگانه ای برای قسمت های مختلف ( مثلا پیمانکار ساختمانی و پیمانکار
تاسیساتی ) انتخاب شده و قرار دادهای مستقل با آنها انعقاد می شود . یعنی برای هر قسمت پیمانکار تخصص ی آن
قسمت انتخاب می شود.
پیمانهای امانی
در پیمان امانی، هیچ قرار دادی با پیمانکار خارجی منعقد نمی شود و خود کارفرما مسئولیت اجرای پروژه را بر
عهده می گیرد . در این صورت مواد و مصالح لازم ومورد نیاز پروژه و ماشین آلات را خود کارفرما تامین نموده
ومدیریت اجر ا را نیز به عهده می گیرد . در این روش مناقصه برگزار نمی شود ، بنا براین در وقت و هزینه
صرفه جویی شده و مشاور نقش کمی ایفا می کند . معمولا در پروژه های کوچک که نیاز به اتمام سریع آن پروژه
هاست از این روش استفاده می شود.
در این پیمان دستگاه اجرائی یا کارفرما، فرد یا افراد مورد اعتمادی را انتخاب نموده که مسئولیت مدیریت اجرای
طرح را بعهده می گیرند. این افراد ممکن است از کارمندان دستگاه اجرائی و یا خارج از پرسنل دستگاه اجرائی
باشند. در ضمن در بخش دولتی ممکن است مقررات و ویژگی های خاص را برای اینگونه افراد تصریح کند. به این
ترتیب واحدی به نام واحد امانی در داخل دستگاه اجرائی تاسیس می شود که اداره آن را افراد انتخاب شده فوق به
عهده خواهند داشت. مدیریت واحد امانی از هزینه کارگاه نفعی نمی برد و فقط حقوق خود را از دستگاه اجرائی
دریافت می کند.
روش پیمان طرح و اجرا
در این روش طراحی و اجرا، کارفرما با یک قرار داد واحد، طراحی و اجرای عملیات پروژه هردو را واگ ذار می کند .
این روش مانند روش تعیین پیمانکار عمومی است، جز این که پیمانکار مسئول طراحی نیز باشد . در واقع مشاور و
پیمانکار در هم ادغام شده و مسئولیت مشاور نیز به عهده پیمانکار گذاشته می شود . بنا براین ،پیمانکار هم مسئول
مشاور پروژه و طراحی آن و هم مسئول س اخت و اجرا است . معمولا در پروژه های سدسازی این روش بسیار معقول
است.
در این روش سرعت کار بالا می رود و از بسیاری هزینه ها کاسته شده , همچنین از بسیاری اصطکاکهای احتمالی
بین مشاور و پیمانکار، کارفرما که در روش های دیگر مشهود است جلو گیری می شود.
پیمان های دستمزدی
پیمان های دستمزدی ، پیمانی هایی هستند که در آنها تهیه تمامی مصالح مورد نیاز پروژه به عهده کارفرما باشد و
اجرای عملیات به یک پیمانکار واگ ذار می شود .پیمانکار در ا ین پیمان از بابت اجرای عملیات فقط دستمزد دریافت
می دارد . در بیشتر این پیمانها تهیه ابزار آلات و وسایل به عهده پیمانکار است . به دلیل اینکه کار فرما مصالح را با
توجه به تشخیص خود از لحاظ جنس و نوع تعداد آن تهیه می کند بنا براین تهیه آنها را با توجه به اعتبارات و
بودجه خود هماهنگ می کند و هر موقع به مشکل مالی برخورد نماید می تواند کار را تعطیل نماید در ضمن از
بابت مصالح هیچ سودی به پیمانکار نمی دهد . از طرف دیگر، پیمانکار در این نوع پیمانها، فقط دستمزد نیروی
انسانی را پرداخت می کند بنا بر این در صورت بوجود آمدن م شکلات مالی از طرف کارفرما چندان مشکلی پیدا
نمی کند معمولا این پیمانها در پروژه های پیمان مدیریت ، ب یشتر کاربرد دارد . به عنوان مثال در پروژه های بتنی
می توان اجرای قالب بندی ، بتن ریزی، آرماتور بندی را به صورت دستمزد به یک پیمانکار واگذار نمود.

پیمان مدیریت
پیمان مدیریت روشی است که در آن کارفرما یک شرکت ساختمانی یا یک شخص را تعیین می کند تا مدیریت
اجرای پروژه را ب ه عهده بگیرد . بنابراین تعیین روشهای اجرای پروژه و تعیین چارت سازمانی و استخدام نیرو ها بر
عهده پیمانکار است . در این روش، پیمانکار یا شخص ، بابت مد یریت پروژه درصدی از هزینه های انجام شده را
دریافت می دارد . این هزینه ها، معمولا شامل هزینه تهیه مصالح و هزینه اجرا می باشد . معمولا مدیر مالی پرو ژه در
این پیمانکارها از طرف کار فرما انتخاب می شود . تا نظ ارت دقیق بر هزینه ها داشته باشد . این پیمانها به سود طرف ین
می باشد , در درجه اول کارفرما هی چ هزینه بالاسری یا سود به پیمانکار پرداخت نمی کند فقط هزینه مصالح، نیروی
انسانی و ماشینی را پرداخت می نماید بنابراین در هزینه پیمان صرفه جویی می شود . از طرفی پیمانکار هزینه ای
بابت اجرا پرداخت نمی کند و تعهدات را بر عهده نمی گیرد و فقط به خاطر تخصص در مدیریت سودی به صورت
درصدی از کل هزینه ها دریافت می دارد.
پیمانهای خاص
در بسیاری از پروژه ها، کارفرما مایل است بدون دخالت در جزئیات ریز قیمت ها و وسایل اجرائی ، اجرای پروژه را
طوری به پیمانکار واگ ذار کند که قیمت مبلغ پیمان ر ا براساس قیمت های واحد پایه نبوده بلکه بصورت کلی باشد و
پرداخت ها را به صورت در صد اجرا صورت می گیرد به عنوان مثال در خیلی از پروژه های نفت و گاز به اجرای
خطوط لوله با خصوصیات معلوم در اسناد پیمان با یک قیمت کلی بر یک پیمانکار واگ ذار می شود و کارفرما
مداخله ای در قیمت های واحد پایه عملیات اجرائی نداشته و فقط بر اسا س درصد پیشرفت فیزیکی لوله گ ذاری به
همان نسبت درصد مبلغ پیمان را به پیمانکار پرداخت می کند بنابراین در طول پروژه خیلی از مسائل و مشکلات
بین کارفرما و پیمانکار پیش نمی آید . در نتیجه پیمانکار، فقط در فکر اجرای پروژه طبق اسناد پیمان بوده و دنبال
حجم عملیات وکمیت آن نیست.
************************************************************************************************